W imieniu organizatorów – Muzeum Warszawy, Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Badań nad Kulturą Warszawy Uniwersytetu Warszawskiego – zapraszam Państwa na XLVI Seminarium Warszawskie, które odbędzie się we wtorek 18 marca 2025 roku w godz. 18:00–20:00. Tytuł spotkania brzmi: Idee, ideały, ideologie w architekturze Warszawy. Spotkanie poprowadzą dr Paweł Weszpiński oraz niżej podpisany.
Na Seminarium zapraszamy do Sali Kinowej Muzeum Warszawy (Rynek Starego Miasta 42, parter, wejście przez drewnianą bramę od ulicy Nowomiejskiej). Wszyscy, którzy nie będą mogli uczestniczyć stacjonarnie w Seminarium, mają szansę obserwować jego transmisję on-line na stronie facebookowej Muzeum Warszawy ( https://www.facebook.com/muzeum.warszawy/?locale=pl_PL ).
W dyskusji seminaryjnej wracamy po trzech latach do problematyki związanej z architekturą Warszawy. Tym razem zastanowimy się nad ideowością ucieleśnioną architektonicznie w pejzażu stolicy. Owa ideowość ma niejedno imię, gdyż może urzeczywistniać się chociażby jako idea, ideał lub ideologia. Ale które obiekty warszawskie zaliczyć można do architektury ideowej, które do architektury idealnej, a które do architektury ideologicznej? Jaki zestaw wartości – estetycznych, symbolicznych, etycznych, wymiernych – prezentuje nam warszawska architektura? Czy reprezentowała i reprezentuje ona wyraźne idee? Czy i które z ideologii XIX-, XX- i XXI-wiecznych można odczytać w przestrzeni naszego miasta? Czy w porównaniu z Atenami, Rzymem, Paryżem, Londynem lub Nowym Jorkiem Warszawa jest miastem czytelnym ideowo pod względem architektonicznym czy też miastem nasyconym ideologicznie? Która z najstarszych idei da się zidentyfikować w tkance Warszawy? Czy Pałac Kultury i Nauki stanowi odbicie pewnej idei czy jest raczej kopią obcej rzeczywistości? Czy i jakie idee tudzież ideologie towarzyszą gremiom i osobom sprawczym w przywracaniu utraconej architektury – i czy po jej przywróceniu jest albo będzie „idealnie”? Z tymi i innymi zagadnieniami postaramy się zmierzyć podczas marcowego Seminarium Warszawskiego.
W dyskusji zgodzili się wziąć udział ekspertki i eksperci:
Anna Cymer – absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. Historyczka i pasjonatka architektury, o której od dwóch dekad pisze, opowiada i którą fotografuje. Podobno „kocha architekturę z wzajemnością” – szczególnie tę (niesłusznie) uważaną za mniej wartościową czy wręcz brzydką. Autorka książek: Architektura w Polsce 1945–1989 oraz Długie lata 90. Architektura w Polsce czasów transformacji.
dr hab. Jeremi T. Królikowski, prof. ucz. – architekt, artysta malarz, historyk architektury i sztuki. W 1968 r. ukończył Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej. Od 25 lat wykłada w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na kierunku „Architektura krajobrazu”, a od niedawna także na kierunku „Architektura”. W latach 1980–1985 był redaktorem, a następnie zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Architektura”. Od 1990 r. jest redaktorem naczelnym czasopisma „Arche”. Od 1998 r. jest przewodniczącym Koła Krytyki Oddziału Warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP. W latach 2004–2012 był członkiem Społecznej Rady Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przy Prezydencie M. St. Warszawy. Miał wystawy indywidualne rysunku i malarstwa w kraju i za granicą. Jest autorem artykułów i książek – m.in. Elementy semiotyczne dzieła architektury (1978), Nowomowa w architekturze (z C.W. Krassowskim, 1982), Miasto polskie jako przestrzeń konkretyzacji doktryn urbanistycznych, architektonicznych i innych (1990), Kirche und Kommunismus(1997), Warszawskość architektury warszawskiej (1997), Warszawa – przestrzeń po katastrofie (2006), Interpretacje krajobrazów (2006), Genius loci jako podstawa tożsamości miasta (2011), Poetyka miasta socjalistycznego (2020). Ponadto jest redaktorem dwu tomów podręcznika akademickiego Projektowanie krajobrazu miasta (2015, 2025).
prof. dr hab. inż. arch. Ewa Kuryłowicz – absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, ukończyła studia na tymże wydziale (1977) oraz w Faculty of Architecture w Iowa State University (1975). Pracowniczka akademicka na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej w latach 1975–2022. Promotorka ponad 120 dyplomów, 15 doktoratów, recenzentka prac naukowych. Kierowniczka Zakładu Projektowania i Teorii Architektury na wzmiankowanym wydziale w latach 2002–2022. Autorka i współautorka wielu publikacji – m.in. Ludzki wymiar architektury. Teoria dla praktyki (2024), Sustainable Smart Cold Living Habitats – Lesson from Antarctica for other Earth Locations in the Light of Climate Crisis (2024, z P. Kuczyńskim i K. Czumaj). Laureatka Nagrody Honorowej Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP (2021). W latach 2000–2008 dyrektorka Programu Roboczego „Miejsca duchowe” Międzynarodowej Unii Architektów UIA. Członkini Komitetu Architektury i Urbanistyki PAN w czwartej kadencji, sędzia Kapituły Profesorskiej Nagrody Naukowej POLITYKI, czynna członkini Polskiej Akademii Umiejętności od listopada 2024 r. (Sekcja Twórczości Artystycznej). Laureatka wielu konkursów architektonicznych. Projektantka, a potem generalna projektantka w pracowni Kuryłowicz & Associates, aktualnie konsultant merytoryczna i prokurent w tej pracowni, przewodnicząca Rady Fundacji im Stefana Kuryłowicza.
Grzegorz Mika – architekt, varsavianista, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, badacz architektury i urbanistyki XX wieku. W latach 2007–2014 pracował jako architekt w pracowniach projektowych. Od 2011 r. prowadzi działalność badawczą, publicystyczną i edukacyjną poprzez prowadzoną przez siebie internetową stronę „Warszawski Modernizm 1905–1939”, a także poprzez spacery, wykłady oraz publikacje. Prowadził ćwiczenia i wykłady na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz w Instytucie Historii Uniwersytetu Warszawskiego na Podyplomowym Studium Varsavianistyki. Współautor programu i wystawy „Spór o odbudowę” na festiwalu „Warszawa W Budowie 7” (2015). Kurator wystawy „Warszawa w nowym domu” zorganizowanej przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami na Festiwalu „Otwarte Mieszkania” (2017) oraz warszawskiej części wystawy „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury” zorganizowanej przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki (2019). Autor książki pt. Od wielkich idei do wielkiej płyty. Burzliwe losy warszawskiej architekturynominowanej w 2018 r. do Nagrody Literackiej M. St. Warszawy oraz nagrodzonej nagrodą „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej. Współpracuje z Muzeum Powstania Warszawskiego, Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki, Towarzystwem Opieki nad Zabytkami, Fundacją „Hereditas”, Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego i miesięcznikiem „Skarpa Warszawska”, w którym regularnie publikuje teksty o stołecznej architekturze. Autor książki: Funkcja i estetyka. Detale nowoczesnej architektury mieszkaniowej lat 30. XX wieku (2021) oraz współautor innych publikacji – m.in. Warszawa Rassalskiego, MOK PN – Atlas architektury północnego Mokotowa, MOK PD – Atlas architektury południowego Mokotowa, Kto odzyska plac Defilad, Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, Poradnik dobrych praktyk architektonicznych – Saska Kępa, Poradnik dobrych praktyk architektonicznych – Ochota, Poradnik dobrych praktyk architektonicznych – Socmodernizm, Światłoczuły modernizm, Ochota – dzielnica z klasą. Architektura i mieszkańcy, Szucha 25 – pierwsze ministerstwo wolnej Polski. W 2021 r. odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
