Dowiedź się na co powinieneś zwrócić uwagę przy projektowaniu toalet publicznych. W tekście 9 najważniejszych rad dla projektantów toalet publicznych
Każdy budynek, w którym ma znaleźć się pomieszczenie higieniczno-sanitarne jest inne. W każdym też musi się ono znaleźć, bo tego wymagają przepisy, które dość szczegółowo opisują jak taka przestrzeń ma być zagospodarowana. Różnice mogą wynikać z bardzo wielu parametrów. Wpływ na ostateczny wygląd takiego pomieszczenia mają m.in. lokalizacja w konkretnym obiekcie, gabaryty czy wymagania instalacyjne.
Ponieważ na prawo budowlane składa się cała gama aktów prawnych, spróbujemy przekazać w przystępnej formie wymagania, które dotyczą projektowania toalet publicznych, pomieszczeń sanitarnych, jak i łazienek. Ze względu na to, że przepisów, które należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu jest tak dużo, dochodzi czasem do sytuacji, w której któryś z nich zostaje pominięty. Kabinysanitarne.pl poruszają tę tematykę tak, by nie dochodziło do tego typu sytuacji.
1. Jaka odległość powinna dzielić stanowisko pracy od toalety?
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 26.1
Wejścia do ustępów powinny prowadzić bezpośrednio z pomieszczeń korytarzy lub dróg służących komunikacji ogólnej.
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 25.1
Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość ta nie może być większa jedynie dla pracowników pracujących na stałe na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy.
[2] WarTech § 85.1
Ustępy ogólnodostępne w budynkach zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i zakładów pracy powinny mieć wejścia z dróg komunikacji ogólne.
[2] WarTech § 84.3
W budynkach, o których mowa w ust. 1, odległość od stanowiska pracy lub miejsca przebywania ludzi do najbliższego ustępu nie może być większa niż 75 m, o od stanowiska pracy chronionej - niż 50 m.
2. Czy można umieścić toaletę na innej kondygnacji budynku niż miejsce pracy?
Projektanci często spotykają się z przypadkami, w których toalety są bardzo różnie usytuowane. Problem dotyczy zarówno starych, jak i nowych budynków. Z tego względu, że przestrzeń przeznaczona na WC jest często niewielka, ustawodawca jasno określa zasady, które mogą okazać się bardzo pomocne.
[2] WarTech § 84.1
W budynku użyteczności publicznej i zakładu pracy należy urządzić ustępy ogólnodostępne. Jeżeli liczba osób w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10, dopuszcza się umieszczenie ustępu na najbliższej, wyższej lub niższej kondygnacji.
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 25.2
W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż dziesięć osób, ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji.
3. Jakich przepisów powinni się trzymać projektanci projektując drzwi do toalet i ustępów WC i jak powinny one być oznaczone?
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 26.3
Drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego ustępy oraz drzwi łączące je z dalszą częścią ustępu powinny zamykać się samoczynnie.
[2] WarTech § 85.2
W ustępach ogólnodostępnych należy stosować:
(...)
2) drzwi szerokości co najmnije 0,9 m,
3) drzwi do kabin ustępowych otwierane na zewnątrz, o szerokości co najmniej 0,8 m, a do kabin przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych, co najmniej 0,9 m.
4. Umywalki, pisuary i muszle klozetowe – ile powinno się ich znaleźć w toalecie?
Jednym z najważniejszych kryteriów do określania tego ile powinno się znaleźć w toalecie umywalek, muszli i pisuarów jest przewidzenie tego ile osób będzie korzystało z pomieszczenia w ciągu jednej zmiany. Dlatego tak ważny w pracy projektanta może okazać się przeprowadzony wywiad z inwestorem. Projektant powinien uzyskać od niego informację dotyczącą przewidywanej ilości zatrudnionych osób, czy będzie to praca na zmiany i jak będzie struktura pracy, tzn, ile będzie tam pracowało kobiet, a ilu mężczyzn.
[2] WarTech § 46
Budynek mieszkalny, zamieszkania zbiorowego, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, oświaty, nauki, zakładu żywienia, produkcji i handlu żywnością, a także inne budynki, jeżeli są wyposażone w wanny, natryski lub umywalki, powinny mieć indywidualną lub centralną instalację ciepłej wody. Warunek doprowadzenia ciepłej wody do umywalek nie dotyczy budynków w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej.
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 26.2
Ustęp powinien mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości co najmniej jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna umywalka.
[2] WarTech § 84. 2
W budynkach, o których mowa w ust. 1 (użyteczności publicznej i zakładu pracy - przyp. afb), w ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 20 kobiet, jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej. W przypadku gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba osób jest mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn.
5. Jaka ilość muszli klozetowych powinna znaleźć się w toalecie damskiej, a ile muszli i pisuarów powinno być zainstalowanych w toalecie męskiej?
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 28. 1
Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 4 § 28. 2
Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2] potwierdzają zapisy zawarte w w przepisach BHP [3].
[2] WarTech § 84. 2
W budynkach, o których mowa w ust. 1 (użyteczności publicznej i zakładu pracy), w ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 20 kobiet, jeżeli przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowią inaczej (BHP Załącznik 3 Rozdział 3 § 19.1). W przypadku gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczba osób jest mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla kobiet i mężczyzn.
6. Jaką minimalną wysokość muszą uwzględnić projektanci przy projektowaniu toalet publicznych?
Bardzo duże znaczenie odgrywa wysokość pomieszczeń w momencie, kiedy w istniejących budynkach zmieni się sposób jego użytkowania. Można założyć, że w stosunkowo bliskiej przyszłości te kwestie będą odgrywały coraz większe znaczenie.
[3] BHP Załącznik 3 Rozdział 1 § 1.4
Wysokość pomieszczeń higieniczno-sanitarnych nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m. Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń higieniczno-sanitarnych do 2,2 mw świetle - w przypadku usytuowania ich w suterenie, piwnicy lub na poddaszu
[2] WarTech § 77. 2
Pomieszczenie higieniczno-sanitarne powinno mieć wysokość w świetle co najmniej 2,5 m, z wyjątkiem łaźni ogólnodostępnej, której wysokość powinna wynosić co najmniej 3 m.
[2] WarTech § 77. 3
Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczenia higieniczno-sanitarnego w budynku mieszkalnym oraz w hotelu, motelu i pensjonacie do 2,2 m w świetle, w przypadku gdy jest ono wyposażone w wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną.Jeśli dysponujemy wiedzą ile przyborów będzie potrzebne do obsłużenia jednej zmiany możemy przystąpić do ich rozmieszczenia w przestrzeni zarezerwowanej dla toalet. Poniżej pokazane przykłady przygotowano dla tej samej ilości osób, ale dla różnych kształtów pomieszczeń. Poruszany przykład przedstawia sytuację toalet w zakładzie pracy, gdzie umywalnie są wydzielone.
7. Jakie materiały należy brać po uwagę do wykonania powierzchni ścian i podłóg w toaletach?
Warunki Techniczne [2] oraz przepisy [3] określają wymagania jakie trzeba spełnić przy wykańczaniu powierzchni ścian i podłóg w toaletach oraz innych pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych.
[2] WarTech § 78. 1
Ściany pomieszczenia higieniczno-sanitarnego powinny mieć do wysokości co najmniej 2 m powierzchnie zmywalne i odporne na działanie wilgoci.
[3] BHP § 27.2
Ustępy powinny być wyposażone w instalacje i urządzenia do utrzymania wymagań higieniczno-sanitarnych. (zawór czerpalny z wężem i wpust podłogowy z syfonem)
[2] WarTech § 85. 2. 6
W ustępach ogólnodostępnych należy stosować: (…) wpusty kanalizacyjne podłogowe z syfonem oraz armaturę czerpalną ze złączką do węża w pomieszczeniach z pisuarem lub mających więcej niż 4 ustępowe kabiny giszetowe.
[2] WarTech § 78. 2
Posadzka pralni, łazienki, umywalni, kabiny natryskowej i ustępu powinna być zmywalna, nienasiąkliwa i nieśliska.
8. Jakie należy spełnić wymagania odnośnie wentylacji w łazienkach i toaletach?
Bardzo ważnym elementem w przygotowywaniu projektu jest uwzględnienie wentylacji. Toalety publiczne i łazienki mogą być przybytkiem niekoniecznie przyjemnych zapachów. A to może być spowodowane zastosowaniem niewydolnej instalacji wentylacji. Oba rozporządzenia [2] i [3] regulują wymagania w tej kwestii.
[3] BHP § 27.3
W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50 m³ na godzinę na miskę ustępową i 25 m³ na 1 pisuar.
[2] WarTech § 77. 1
Pomieszczenie higieniczno-sanitarne powinno mieć wentylację spełniającą wymagania przepisów rozporządzenia oraz przepisów odrębnych
9. Jaka ilość kabin sanitarnych WC powinna znaleźć się w toalecie?
Znając już wszelkie stawiane przed nami wymagania możemy rozpocząć projektowanie. Określenie ilości urządzeń sanitarnych będzie proste jeśli będziemy znali ilość osób na jednej zmianie. Pomoże to nam również w rozmieszczeniu ich w przestrzeni zarezerwowanej dla toalet. Dla jeszcze lepszego zrozumienia zagadnienia poniżej przedstawione są konkretne przykłady dla tej samej ilości osób, ale dla pomieszczeń o różnych kształtach. W tym przykładzie kabissystem.pl prezentuje sytuację, w której umywalnie są wydzielone.
Przykład obliczeniowy dla 125 kobiet i 125 mężczyzn.
Przykłady uwzględniają założenia:
- Toalety obsługują pracowników produkcji w zakładzie produkcyjnym bez uwzględnienia pracowników biurowych. Pracownikom biurowym przyporządkowano odrębny węzeł sanitarny.
- Umywalnie są wydzielonymi i autonomicznymi pomieszczeniami towarzyszącymi pomieszczeniom szatni.
Przyjęte ilości przyborów i podstawa prawna:
Dla 125 mężczyzn:
- 5 Misek ustępowych (BHP § 28.1)
- 5 Pisuarów (BHP § 28.1)
- 2 Umywalek (BHP § 26.2)
Dla 125 kobiet:
- 7 Misek ustępowych (BHP § 28.2)
- 3 Umywalki (BHP § 26.2)
Wariant 1 w kształcie zbliżonym do litery T.
Wariant 2 w kształcie zbliżonym do wydłużonego prostokąta.
W naszym przekonaniu poruszyliśmy wyłącznie te zapisy, które pełnią zasadniczą rolę w projektowaniu tego rodzaju pomieszczeń. Występują one zawsze i niezależnie od profilu prowadzonej działalności przez Inwestora. Wszelkie podstawy prawne można znaleźć po wskazanymi linkami tutaj [2] i tutaj[3].
Źródła:
[1] Słownik języka polskiego po redakcją prof. dr. Mieczysława Szymczaka, Tom III, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1979*
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 75, poz. 690)
[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz.U. nr 129 poz. 844)
Linki do aktów prawnych i ich cytaty odnoszą się do bieżących brzmień tych aktów w momencie powstawania artykułu. Przepisy podlegają zmianom, dlatego warto je weryfikować.
